بي اختياري مدفوع (بي اختياري روده) و درمان سريع و قطعي آن - كلينيك عابديان

بي اختياري مدفوع يا بي اختياري روده به از دست دادن توانايي شخص در كنترل دفع مدفوع گفته شده و نوعي بيماري محسوب ميشود. علائم اين اختلال از نشت مدفوع هنگام دفع گاز روده تا از بين رفتن كامل كنترل روده متغير است. اما بيماري در هر مرحله اي كه باشد، بيماران معمولاً از بازگو كردن آن در حضور پزشك شرم دارند. اما بهتر است اين ترس يا خجالت را كنار بگذاريد، زيرا هر چقدر كه ديرتر براي درمان اقدام كنيد، بيماري شما نيز به همان نسبت پيچيده تر خواهد شد و مسلماً كيفيت زندگي را تحت تاثير قرار خواهد داد.

علائم
بي اختياري مدفوع ميتواند موقتي و يا دائمي باشد. به طور مثال خيلي افراد پس از تحمل يك دوره اسهال دچار اين اختلال ميشوند. كه در اين صورت بي اختياري مشكل جدي محسوب نشده و خود به خود رفع ميشود. اما در صورتي كه بي اختياري مزمن شود و يا عود كند، نياز به درمان فوري است.

لازم است حتما در رابطه با درمان اين بيماري با پزشك خود مشورت نماييد. ساير علائم همراه با بي اختياري روده به اين شرح است.

اسهال
يبوست
گاز و نفخ
در صورت تجربه اين علائم با پزشك خود مشورت كنيد. زيرا هر مقدار زمان بگذرد، درمان نيز پيچيده تر خواهد شد و مدت زمان بيشتري نياز دارد.

بي اختياري مدفوع نشانه چيست؟
دريچه خروجي مقعد با عضله اي به نام اسفنكتر مقعدي پوشانده شده است. اين عضله در حالت معمول تحت اختيار شخص باز و بسته ميشود. كار اين عضله كمك به دفع مدفوع است. در صورتي كه به هر دليلي اين عضله آسيب ببيند، اختيار كنترل از بين ميرود. مهمترين دلايلي كه باعث آسيب ديدن اين عضله مي شوند، عبارتند از :

بي اختياري مدفوع نشانه چيست؟
آسيب هاي عصبي
هر عاملي كه اعصاب اين عضله را تحت تاثير قرار دهد، مي تواند علت اين مشكل باشد. بي اختياري مدفوع در ضايعه نخاعي شايع ترين علت مرتبط با آسيب هاي عصبي است. بعد از آن عوامل ديگري مثل زايمان طبيعي، وارد كردن فشار به عضله اسفنكتر يا سكته مغزي نيز مي توانند عامل اين مشكل باشند.

به علاوه بيماريهايي ديابت و بيماري مولتيپل اسكلروزيس نيز مي توانند بر روي اين اعصاب تأثير بگذارند و باعث آسيب شوند كه منجر به بي اختياري مدفوع مي شود. در ضمن در برخي موارد آلزايمر و زوال عقل نيز مي توانند عامل اين بيماري باشند.

يبوست
 يبوست مزمن مي تواند باعث آسيب ديدن عضله شود. در اين بيماري مدفوع به سختي و تنها با اعمال فشار از مقعد خارج ميشود. بنابراين عضله كشيده شده و آسيب خواهد ديد. همچنين يبوست مزمن ممكن است باعث آسيب عصبي و منجر به بي اختياري مدفوع شود.

اسهال
كنترل اسهال يا مدفوع آبكي مي تواند فشار بسيار زيادي را بر عضله وارد كند. تكرار مداوم اين شرايط مي تواند سلامت عضله را تحت تاثير قرار دهد و منجر به بي اختياري مدفوع شود.

بواسير
بيماري بواسير يا هموروئيد موجب متورم شدن سياهرگ هاي مقعدي ميشود. تورم اين سياهرگ ها باعث مي شود كه مقعد شما به طور كامل بسته نشود، بنابراين مقداري مدفوع از مقعد خارج خواهد شد.

از دست دادن رفتن خاصيت كشساني راست روده
 به طور معمول، راست روده خاصيت كشساني دارد. اما ممكن است در اثر عواملي مثل عمل جراحي، پرتودرماني يا بيماري التهابي روده اين خاصيت خود را از دست بدهد. بنابراين مدفوع از مقعد خارج ميشود.

جراحي مقعد
جراحي هاي انجام شده بر روي مقعد، براي درمان بواسير مي تواند باعث آسيب عضلات و اعصاب شده و منجر به بي اختياري مدفوع شود.

 پرولاپس يا افتادگي روده
پرولاپس روده شامل افتادگي بخشي از ركتوم يا راست روده به داخل مقعد است. در بعضي موارد اين حالت مي تواند به بي اختياري بيانجامد.

در بيشتر افراد، بيشتر از يك علت براي اين مشكل وجود دارد. بي اختياري مدفوع در بارداري و در كودكان معمولاً موقتي است و مشكل جدي محسوب نميشود.

عوارض
عوارض بي اختياري مدفوع ممكن است شامل موارد زير باشد:

مشكلات روحي : از دست دادن كنترل عملكردهاي بدن مي تواند موجب شرمساري، نااميدي و افسردگي شود. معمولاً افراد مبتلا به بي اختياري مدفوع سعي ميكنند مشكل را پنهان كنند.
سوزش پوست : پوست اطراف مقعد ظريف و حساس است. تماس مكرر با مدفوع مي تواند منجر به درد و خارش و يا حتي زخم شود.
پيشگيري 
هميشه هم امكان جلوگيري از اين وضعيت وجود ندارد. اما با برخي راهكارها مي توان احتمال بروز بيماري را كاهش داد.

پيشگيري از يبوست : با انجام راهكارهايي مثل ورزش، افزايش مصرف فيبر و مايعات مي توان از يبوست جلوگيري و يا آن را درمان نمود.
درمان سريع اسهال : در صورت ابتلا به اسهال مزمن بايد هرچه سريع تر براي درمان اقدام كنيد. تا از بروز عوارضي مثل بي اختياري جلوگيري شود.
فشاري به مقعد وارد نكنيد: اعمال فشار به مقعد هنگام دفع ميتواند باعث تضعيف عضلات شده و به اعصاب آن ها آسيب وارد كند.
تشخيص
مانومتري مقعد براي تشخيص بي اختياري مدفوع
در اولين مرحله تشخيص پزشك معاينات جسمي انجام داده و مقعد را مورد بررسي قرار ميدهد. ممكن است توسط يك پروب مقعد احتمال آسيب هاي عصبي را بررسي كند. در مرحله بعد پزشك از آزمايشات زير براي تشخيص علت اين وضعيت استفاده مي نمايد:

معاينه انگشتي مقعد : پزشك براي ارزيابي قدرت عضلات اسفنكتر و بررسي هرگونه ناهنجاري در ناحيه ركتوم، انگشت چرب شده خود را به داخل روده وارد مي كند. 
مانومتري مقعد : براي اين منظور يك لوله باريك و انعطاف پذير درون مقعد و روده وارد مي شود. يك بالون كوچك در نوك لوله وجود دارد كه باد مي شود. اين آزمايش با هدف اندازه گيري سفتي اسفنكتر مقعد، حساسيت و عملكرد ركتوم انجام ميشود.
سونوگرافي مقعد : ابزاري باريك وارد مقعد و روده مي شود تا ساختار اسفنكتر شما را ارزيابي كند. 
پروكتوگرافي : اين آزمايش تصوير برداري ويديويي با اشعه ايكس انجام ميشود و ميزان تحمل عضله در حفظ مدفوع را بررسي مي كند.
كولونوسكوپي : نوعي آزمايش است كه ناحيه ركتوم (راست روده)، روده و مقعد را بررسي مي كند. اين آزمايش يك لوله انعطاف پذير است كه به داخل روده شما وارد مي شود تا كل روده بزرگ را معاينه كند.
درمان 
بسته به علت بيماري درمان هاي مختلفي انجام ميشود. برخي از روشهاي درماني به اين شرح است:

داروها
اگر اسهال علت اين وضعيت باشد، مصرف داروهاي ضد اسهال مانند لوپراميد هيدروكلرايد، دي فنوكسيلات و سولفات آتروپين (لوموتيل) توصيه ميشود. اما در صورتي كه يبوست مزمن باعث بي اختياري شود، مصرف ملين هاي مانند متيل سلولز (سيتروسل) و پسيليوم توصيه ميشود.

درمان خانگي بي اختياري مدفوع 
يك روش درمان بي اختياري مدفوع در طب سنتي تغيير در رژيم غذايي است. زيرا آنچه مي خوريد و مي نوشيد بر قوام مدفوع تأثير مي گذارد. اگر يبوست عامل بي اختياري مدفوع است، پزشك نوشيدن مايعات زياد و مصرف غذاهاي سرشار از فيبر را توصيه ميكند. فيبر غالباً در ميوه ها، سبزيجات و نان هاي غلات سبوس دار و غلات وجود دارد. حداكثر 25 گرم فيبر در طول روز مصرف كنيد. بيشتر از اين مقدار ممكن است، باعث تجمع گاز در روده ها شود. همچنين حداقل 8 ليوان آب بنوشيد.

اگر اسهال در ايجاد بي اختياري نقش دارد، غذاهاي پر فيبر مي توانند حجم مدفوع را افزايش داده و آب آن را كاهش دهد. غذاهايي كه مي توانند باعث اسهال شده يا گاز روده را افزايش ميدهند. شامل غذاهاي پر ادويه، غذاهاي چرب و لبنيات هستند. به علاوه نوشيدني هاي حاوي كافئين، الكل و شيرين كننده هاي مصنوعي. مي توانند به عنوان ملين عمل كنند.

ورزش درماني
درمان بي اختياري روده با ورزش
اگر آسيب عصبي علت بي اختياري مدفوع باشد، پزشك براي بازيابي قدرت عضلات انجام يك سري تمرينات ورزشي خاص را توصيه ميكند. اين ورزشها مي توانند قدرت كنترل اسفنكتر مقعد را افزايش دهند. برخي از اين تمرينات ورزشي عبارتند از:

بيوفيدبك : شامل تمرينات ساده اي است كه توسط متخصصين فيزيوتراپي انجام ميشود. اين تمرينات قدرت عضلات مقعد را افزايش مي دهند. در واقع به شخص آموزش داده ميشود كه چگونه عضلات را منقبض نمايد. ممكن است اين آموزش ها با كمك مانومتري مقعد و يك بالون ركتال انجام شود.
ورزش كگل : ورزش كگل عضلات كف لگن را تقويت مي كند و ممكن است به كاهش بي اختياري كمك كند. براي آشنايي بيشتر با اين تمرينات توصيه مي كنيم. صفحه ورزش كگل را مطالعه نماييد.
تزريق حجم دهنده ها
تزريق اين مواد غير قابل جذب مي تواند ديواره هاي مقعد را ضخيم تر كرده و با جلوگيري از نشت مدفوع به درمان قطعي اين مشكل كمك مي كند.

تحريك عصب ساكرال 
اعصاب ساكرال از نخاع به عضلات لگن منتهي مي شود و احساس و قدرت عضلات اسفنكتر ركتوم و مقعد را تنظيم مي كند. تحريك اين اعصاب با ضربات الكتريكي مي تواند ماهيچه هاي روده را تقويت كند. براي اين منظور وسيله اي را در موضوع قرار ميدهند تا ضربات الكتريكي كوچكي را به طور مداوم به اعصاب اين ناحيه بفرستد و ماهيچه ها را تقويت كند.

عمل جراحي
در صورتي كه ساير روشها پاسخگوي درمان نيستند و يا يك مشكل اساسي علت بي اختياري مدفوع است. ممكن است نياز به جراحي باشد. درمان پرولاپس ركتوم يا آسيب ديدن اسفنكتر ناشي از زايمان نياز به جراحي دارد. در مواردي نيز عضله آسيب ديده با يك عضله مصنوعي تعويض ميشود. برداشتن كامل روده نيز در موارد نادري انجام ميگيرد.

منبع